Više zemalja Evropske unije zbog rasta inflacije preduzelo je mjere da zauzda rast cijena energije i osnovnih proizvoda za stanovništvo, a Statistički ured EU Eurostat je objavio da su hrana, piće i cigarete postali još skuplji posebno na sjeveru Evrope i Švajcarskoj, dok su najjeftiniji u Sjevernoj Makedoniji i Rumuniji.
Eurostat navodi da znatno manje novca od prosjeka EU za hranu treba da daju žitelji Srbije, Bosne i Hercegovine, Rumunije, Bugarske i Sjeverne Makedonije, a prehrambeni proizvodi su ubjedljivo najjeftiniji u Turskoj.
Francuski privredni dnevnik “Lezeko” piše da je “snažna inflacija obogaljila kupovnu moć Francuza” i upozorava da to postaje politički problem, ne samo zbog toga, ali i zato što se u aprilu održavaju predsjednički izbori u zemlji. Inflacija u Francuskoj je u prošloj godini dostigla neočekivanih 2,8 odsto, a u razdoblju 2015-2020 je u prosjeku bila samo 0,9 procenata godišnje.
Ekonomisti i analitičari u medijima u EU smatraju da će cijene nastaviti da rastu u ovoj i idućoj godini, a vlade u Uniji su mahom pokušale da urušavanje kupovne moći stanovništva zaustave smanjenjem poreza na dodatu vrijednost na hranu i još neke osnovne potrepštine.
To je naišlo i na kritiku u medijima koji zamjeraju vlastima da jedino ovakvim palijativnim mjerama samo kupuju socijalni mir, a stvaraju nove probleme posebno zbog manjeg priliva poreskih doprinosa u državni budžet.
Grčki dnevnik “Efemerida ton sinakton” primjećuje da je i grčka vlada “krenula da razmatra jedini preostali instrument: smanjivanje PDV-a na hranu i osnovne proizvode ne bi li spriječila novi udar na domaćinstva i takođe izbjegla da nezadovoljstvo građana poraste i preraste u nešto još ozbiljnije”.
“Naravno”, kaže uvodničar grčkog lista, “Grčka nije Kazahstan ili Turska, ali niko ne zna kako će reagovati društvo koje je već dvije godine teško pogođeno pandemijom (koronavirusa)”.
Francuski mediji i analitičari se u neku ruku nadovezuju na ovo upozorenje grčkog lista i ukazuju na to da istraživanja javnog mnenja pokazuju da, tri mjeseca uoči izbora, 52 odsto birača naglašavaju da će pitanje kupovne moći biti vrlo bitna tema u času glasanja, a takođe ističu da je jako važna i socijalna zaštita, posebno zdravstvo i penzije, kao i javna bezbjednost i problemi imigracije.
Hrvatski “Večernji list” u vrlo oštrom komentaru ukazuje na nagli rast cijena hrane od oko sedam odsto u Hrvatskoj, iako je u EU u prosjeku taj skok bio tri odsto, a hrvatskim potrošačima sad prijeti i snažan skok cijena gasa i električne energije.
“Veliki dio hrvatskih građana hrani se najjeftinijim namirnicama koje nađe, ne gledajući kvalitet”, predočava “Večernji list” i naglašava da su brašno, mlijeko, kafa, riža jeftiniji u Njemačkoj i Francuskoj nego u Hrvatskoj.
I kaže da je hrana svakim danom skuplja “dok taj uzlazni trend ne prati i rast plata, a povećanje minimalca za 350 kuna utopiće se u tek jednim trgovačkim kolicima, ili korpi” .
Hrvatski dnevnik postavlja pitanje “ima li tu opet onog dobro nam poznatog ‘lova u mutnom’ i iskorišćavanja situacije da bi se nabile marže i osigurala veća zarada”.”Štiti li iko građane”, pita “Večernji list” i zaključuje da će “preživjeti nekako građani i novi udar na svoj džep i standard, kao i uvijek… Navikao je hrvatski narod i na nestašicu, i na rat, i na uništenu privredu, i na kopanje po kontejnerima”.
Agencija “Blumberg” je objavila predviđanja da će cijena energije za domaćinstva u EU ove godine porasti za 50 odsto i navela da je cijena hrane u proseku u EU u oktobru 2021. porasla za 2,3 odsto dok je u oktobru 2020. na godišnjem nivou hrana bila jeftinija za 0,3 postotka.
Analitičare i ekonomske komentatore u EU posebno brine saopštenje Eurostata da je u decembru prošle godine inflacija na godišnjoj ravni u Uniji dostigla pet procenata, najviše zbog skoka cijena gasa i električne struje. Eurostat takođe navodi da su u EU hrana i bezalkoholna pića bila najskuplja u Luksemburgu, i to za 25 odsto iznad prosjeka, a za 31 odsto niža od prosjeka u Rumuniji.
Finci plaćaju daleko najskuplje za alkoholna pića koja su u Finskoj za 115 odsto skuplja od prosjeka u Uniji, dok su duvanski proizvodi vrtoglavo skupi u Irskoj, i to 143 odsto iznad prosjeka EU.
Najskuplja hrana je u Švajcarskoj, koja je dio jedinstvenog tržišta EU, mada nije članica Unije, a unutar evropske 27-orice najpaprenije cijene hrane su u Luksemburgu. Hrana je u EU najjeftinija u Rumuniji, alkoholna pića u Mađarskoj, duvanski proizvodi u Bugarskoj. U prosjeku su cijene hrane, pića i duvana znatno jeftinije na Zapadnom Balkanu u odnosu na EU.
Prema tabeli Eurostata, uz samu srednju vrijednost cijena hrane, pića i duvana označenu sa 100, se nalaze Njemačka, Italija i Španija, nešto skuplje ove proizvode plaćaju Francuzi, Austrijanci, Belgijanci i potom je sve osjetno skuplje na sjeveru Unije.
Približno upola manje novca od prosjeka EU za hranu treba da daju žitelji Srbije, Bosne i Hercegovine, Rumunije, Bugarske i Sjeverne Makedonije, a prehrambeni proizvodi su ubjedljivo najjeftiniji u Turskoj, ali turska potrošačka korpa znatno trpi kad su u pitanju alkoholni proizvodi koji su za skoro 90 odsto skuplji od prosjeka u EU.
Kad se svedu svi troškovi domaćinstva (HCFL), dakle hrane, bezalkoholnih i alkoholnih pića i duvanskih proizvoda, na jugu Evrope je skuplji život od Srbije u Albaniji i Crnoj Gori, a jeftiniji u Bosni i Hercegovini, Rumuniji, Bugarskoj, Sjevernoj Makedoniji i Turskoj.
